به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: سال هاست که درباره مصرف بیرویه آنتی بیوتیکها هشدار داده میشود، اما حالارئیس سازمان غذا و دارو خبر نگران کنندهای داده است: «تجویز غیرمنطقی و مصرف بیرویه داروهای ضد میکروبی در جمعیت انسانی و مزارع پرورش دام و طیور، رفته رفته بسیاری از میکروبها را در برابر این داروها مقاوم کرده است و گسترش بیش از حد این پدیده، نتیجهای جز بروز فاجعه در پی نخواهد داشت.»
رئیس سازمان غذا و دارو به مناسبت هفته آگاهسازی درباره آنتی بیوتیکها، به نکات قابل تاملی اشاره کرده است:
-آمار مصرف آنتی بیوتیکها در ایران، نسبت به برخی کشورهای دنیا بالاتر است؛ به طوری که میزان مصرف سالیانه آنتی بیوتیکهای سیستمیک که عمدهترین آن آنتیبیوتیکهای مصرفی در این گروه قرار دارد، در کشور ما ۳ برابر بیشتر از میانگین مصرف سالانه آن در کشورهای عضو OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) است.
-این نوع مصرف رفته رفته بسیاری از میکروبها را در برابر این داروها مقاوم کرده است و گسترش بیش از حد این پدیده، نتیجهای جز بروز فاجعه در پی نخواهد داشت.
-افزایش مصرف بیرویه آنتیبیوتیکها، میتواند باعث افزایش عوارض ناخواسته جدی و حتی تهدیدکننده حیات نیز شود.
-بر اساس شاخص اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، میانگین نسخ حاوی آنتی بیوتیک در ایران از ۵۵ درصد در سال ۱۳۷۵ به ۳۶ درصد در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است. این کاهش نشان دهنده ثمربخش بودن آموزشها و نظارتهای به عمل آمده توسط وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور است.
آن طور که در یکی از گزارشهای مرکز تحقیقات بین المللی بیماریهای عفونی (CIDRAP) آمده است: میانگین در ۱۲ ترکیب آنتیبیوتیک-باکتری در کشورهای OECD معادل ۲۰ درصد است. این رقم در اتحادیه اروپا ۲۲ درصد است. با این وصف، آن طور که رئیس سازمان غذا و دارو گزارش داده است، میزان مصرف آنتی بیوتیک اگر سه برابر کشورهای عضو سازمان OECD یعنی ۲۰ درصد باشد، احتمالا و چنانچه بر اساس آرای پزشکی صحیح باشد، میزان مقاومت آنتی بیوتیکی در ایران حدود ۶۰ درصد است که این رقم، فاجعه بار به نظر میرسد.
ما برای این که دقیقتر از میزان مصرف آنتی بیوتیک در سایر کشورها آگاه شویم، به آمار موسسات بین المللی فعال در زمینه ارائه آمار مراجعه کردیم. پلتفرم «استاتیستا» statista به عنوان یک سامانه جهانی داده با مجموعه گستردهای از آمار و گزارشها با حدود ۱۱۰۰ متخصص در ۱۳ نقطه جهان به مرکزیت آلمان در نوامبر ۲۰۲۳ (آبان ۱۴۰۲) درباره مصرف آنتی بیوتیک در اروپا آماری ارائه و در پایگاه اطلاع رسانی خود آن را منتشر کرده است. در این گزارش آمده است که «طبق آخرین گزارش مرکز اروپایی پیشگیری و کنترل بیماری، با وجود کاهش مشاهده شده طی ۲۰ سال گذشته، مصرف آنتی بیوتیکها همچنان در چند کشور در اروپا بسیار بالاست.» ما این آمار را در جدول ضمیمنه گزارش میبینیم.
مرور آمار مرگ و میر ناشی از مقاومتهای آنتی بیوتیکی در اروپا میگوید که مرگ و میرهای بسیاری هر ساله در سراسر جهان در پی عفونت مستقیم ناشی از باکتریهای مقاوم به آنتی بیوتیکها رخ میدهد که تعداد این مرگ و میرها تنها در اروپا هر سال ۳۳ هزار نفر برآورد شده است.
درباره مقاومت آنتی بیوتیکی، پژوهشهای حوزه پزشکی در جهان هشدارهایی جدی صادر کرده اند. سایت سازمان بهداشت جهانی در یکی از این گزارشها به نکات مهمی اشاره کرده است:
«بیماریهای مقاوم به دارو میتواند تا سال ۲۰۵۰ هر سال باعث مرگ ۱۰ میلیون نفر شود و به اقتصاد آسیب فاجعه باری برساند. تا سال ۲۰۳۰، مقاومت ضد میکروبی میتواند تا ۲۴ میلیون نفر را به فقر شدید وادار کند.»
همچنین ایسنا پیشتر در گزارشی نوشته است: «طبق گزارشی که توسط دولت انگلیس تهیه شده است، انتظار میرود که مقاومت آنتیبیوتیکی در آینده یکی از علل اصلی مرگ و میر در سطح جهان باشد و حتی در عرض ۳۰ سال آینده از قربانیان سرطان نیز پیشی بگیرد. ضمن این که ۱۰۰ تریلیون دلار هزینه روی دست دولتها خواهد گذاشت. مدلها نشان میدهد که آسیا و آفریقا آسیبپذیرترین مناطق جهان هستند که به ترتیب ۷/۴ میلیون و ۱/۴ میلیون مورد مرگ در آنها به ثبت خواهد رسید.»